Zeytinyağı, Akdeniz mutfağında yaygın olarak kullanılan bir malzemedir ve sağlığa olan faydalarından dolayı tercih edilmektedir. Bununla birlikte, zeytinyağı tüketmenin kolesterol seviyelerini artırabileceğine dair süregelen bir endişe vardır. Bu yazıda, zeytinyağının kolesterolü yükseltip yükseltmediğini ve araştırmaların bu konuda ne söylediğini inceleyeceğiz.
Kolesterol, vücudun düzgün çalışması için gerekli olan bir yağ türüdür. Hücre zarlarının hayati bir bileşenidir, hormon üretimine yardımcı olur ve yağların sindirimine yardımcı olur. Bununla birlikte, kandaki yüksek kolesterol seviyeleri kalp hastalığı ve felç riskini artırabilir.
İki tür kolesterol vardır: düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) ve yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL). LDL kolesterol genellikle “kötü” kolesterol olarak adlandırılır çünkü arterlerde birikerek kalp hastalığı riskini artırabilir. HDL kolesterol ise LDL kolesterolün kan dolaşımından uzaklaştırılmasına yardımcı olduğu için “iyi” kolesterol olarak bilinir.
Zeytinyağı, kolesterol seviyeleri üzerinde faydalı bir etkiye sahip olduğu gösterilen tekli doymamış yağlar açısından zengindir. Çalışmalar, zeytinyağı tüketmenin LDL kolesterol seviyelerini düşürürken HDL kolesterol seviyelerini artırabileceğini bulmuştur. Bunun, zeytinyağında bulunan birincil yağ asidi olan oleik asit adı verilen bir bileşiğin varlığından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Journal of Nutrition’da yayınlanan bir çalışmada, sızma zeytinyağı ile zenginleştirilmiş bir Akdeniz diyetinin tüketilmesinin, düşük yağlı bir diyet uygulayan bir kontrol grubuna kıyasla HDL kolesterol seviyelerinde önemli bir artışa ve LDL kolesterol seviyelerinde bir düşüşe yol açtığı bulunmuştur. British Journal of Nutrition’da yayınlanan bir başka çalışmada, üç hafta boyunca yüksek fenolik zeytinyağı tüketmenin LDL kolesterol seviyelerinde önemli bir düşüşe yol açtığı bulunmuştur.
Zeytinyağının kolesterol seviyeleri üzerindeki faydalı etkilerinin doza bağlı olduğuna dikkat etmek önemlidir. Orta miktarda zeytinyağı tüketmek (günde 1-2 yemek kaşığı) daha düşük kolesterol seviyeleri ile ilişkilendirilirken, aşırı miktarda tüketmek tam tersi bir etkiye sahip olabilir.
Ayrıca, tüm zeytinyağı türlerinin eşit yaratılmadığını belirtmek gerekir. Zeytinlerin ilk sıkımından elde edilen sızma zeytinyağı en sağlıklı çeşit olarak kabul edilir. Antioksidan ve anti-inflamatuar özelliklere sahip olduğu gösterilen fenolik bileşikleri daha yüksek seviyelerde içerir.
Sonuç olarak, orta miktarda zeytinyağı tüketmenin kolesterol seviyeleri üzerinde faydalı bir etkisi olabileceğini gösteren kanıtlar vardır. Bununla birlikte, aşırı miktarda tüketmek tam tersi bir etkiye sahip olabilir. Zeytinyağını diyetinize dahil ederken, yüksek kaliteli sızma zeytinyağı seçmek ve sağlıklı bir diyetin parçası olarak ölçülü bir şekilde tüketmek önemlidir. Her zaman olduğu gibi, kolesterol seviyeleriniz veya beslenme alışkanlıklarınız hakkında endişeleriniz varsa sağlık uzmanınıza danışmanız önerilir.